سدیم استات چیست؟
سدیم استات که با نام دیگر یخ داغ ،نمک سدیم اسید استیک، اتانوات سدیم با فرمول شیمیایی CH3COONa شناخته می شود، یک پودر مرطوب بسیار محلول در آب است. از جمله کاربرد سدیم استات می توان به افزودنی در مواد غذایی، صنعت، ساخت بتن، پدهای گرمایشی و محلول های بافر اشاره کرد. از نظر پزشکی، استات سدیم جزء مهمی به عنوان یک پرکننده الکترولیت در صورت تزریق داخل وریدی است. این دارو عمدتاً برای اصلاح سطح سدیم در بیماران هیپوناترمیک نشان داده شده است. همچنین می توان از آن در اسیدوز متابولیک و قلیایی شدن ادرار استفاده کرد.
این نمک سدیم اسید استیک یا استات سدیم بی آب (یعنی فاقد آب هیدراتاسیون) یا اتانوات سدیم است. به راحتی در آب و الکل حل می شود و طبیعتاً رطوبت سنجی است. معمولاً بی بو است اما وقتی تا پای تجزیه گرم می شود بوی سرکه یا اسید استیک می دهد.
آماده‌سازی استات سدیم
- استات سدیم از واکنش سرکه (5-8٪ اسید استیک) با کربنات سدیم (NaHCO3) تشکیل می‌شود. در این واکنش اسید کربنیک تشکیل می شود که با حرارت دادن تجزیه می شود و دی اکسید کربن و آب تولید می کند.
CH3COOH + NaHCO3 → CH< /span> 3CO2COONa + H3
H2CO3 → COO2 + H2
- سدیم استات به صورت صنعتی از واکنش اسید استیک با هیدروکسید سدیم در محلول آبی تشکیل می شود.
CH3COOH + NaOH → CH3COONa + H2O
واکنش های شیمیایی استات سدیم – CH3COONa
- سدیم استات به شدت با آهک سودا که مخلوطی از هیدروکسید سدیم (NaOH) و اکسید کلسیم (CaO) است به نسبت 3:1 بر وزن حرارت داده می شود و متان به عنوان محصول تشکیل می شود.
- سدیم استات همراه با یک آلکیل هالید مانند برمواتان می تواند برای تشکیل استر استفاده شود.
CH3COONa + BrCH2CH2< /span> + NaBr3CHCOOCH3 → CH3
نکته جالب توجه اینکه سدیم استات دمای ذوب 51 درجه سانتیگراد دارد و در کمتر از این دما ترجیح می دهد جامد باشد. با این حال، هنگامی که سدیم استات هیدراته شده و ذوب می شود، یک محلول فوق اشباع تشکیل می دهد که خوشبختانه به صورت مایع زیر نقطه ذوب خود وجود خواهد داشت.
واکنش سدیم استات با آب
استات سدیم در آب بسیار محلول است. حلالیت این ترکیب در آب با افزایش دما افزایش می یابد. به عنوان مثال، در دمای 0 درجه سانتیگراد، استات سدیم بی آب حلالیت 1190 گرم در لیتر در آب دارد. اما با افزایش دما به 100 درجه سانتیگراد، حلالیت این ترکیب در آب به 1629 گرم در لیتر (به شکل بی آب) افزایش می یابد. تری هیدرات این ترکیب چندان در آب محلول نیست و حلالیت آن معادل 464 گرم در لیتر در دمای 20 درجه سانتیگراد است.
کاربرد سدیم استات
عامل بافر: سدیم استات معمولاً به عنوان بافر در آزمایشات شیمی، بیوشیمی و زیست شناسی مولکولی استفاده می شود. به حفظ pH پایدار در محلول ها کمک می کند. برای دیالیز به عنوان منبع یون سدیم در محلول ها استفاده می شود.
استفاده صنعتی: سدیم استات اسید سولفوریک بسیار قوی موجود در جریان زباله را خنثی می کند. می توان از آن در فرآیندهای عکاسی خاص استفاده کرد و به ایجاد الگوی خاصی از پوشش روی سطوح کمک کرد. روی سطوح فلزی، می‌تواند به حذف ناخالصی‌ها، لکه‌ها، زنگ‌زدگی یا پوسته‌ها کمک کند و همچنین می‌تواند به فرآیند دباغی چرم و همچنین درمان کلروپرن، یک محصول لاستیکی مصنوعی، کمک کند.
نگهدارنده مواد غذایی: استات سدیم به عنوان نگهدارنده در برخی غذاها مانند پنیر، سوسیس و ترشی استفاده می شود.
پدهای حرارتی:یک کاربرد سدیم استات در تولید پدهای حرارتی است. هنگامی که محلول سدیم استات گرم می شود و سپس اجازه داده می شود تا خنک شود، یک محلول فوق اشباع تشکیل می دهد که می تواند باعث متبلور شدن و آزاد شدن گرما پس از ایجاد اختلال شود.
صنعت نساجی: سدیم استاتدر صنعت نساجی برای خنثی کردن اسید سولفوریک اضافی در پارچه ها و تثبیت رنگ ها استفاده می شود. به عنوان یک عامل ترشی در دباغی کروم استفاده می شود.
مصارف پزشکی: این ماده در پزشکی به عنوان منبع یون سدیم یا برای اصلاح اسیدوز استفاده می شود.
اتانوات سدیم یا سدیم استات برای کاهش آسیب آب به بتن با عمل به عنوان یک درزگیر بتن استفاده می شود. این ماده از نظر زیست محیطی بی خطر و ارزان تر از جایگزین اپوکسی رایج برای آب بندی بتن در برابر نفوذ آب است.
از سدیم استات برای خلاص شدن از شر تجمع الکتریسیته ساکن استفاده می شود.
صنایع غذایی: سدیم استات به عنوان یک افزودنی غذایی و نگهدارنده در برخی مواد غذایی مانند پنیر، سوسیس و کالباس و ترشیجات استفاده می شود. همچنین به عنوان طعم دهنده در برخی محصولات مانند چیپس سیب زمینی و سایر تنقلات خوش طعم استفاده می شود.
در برخی موارد، استات سدیم به عنوان جایگزینی برای نمک در غذاهای فرآوری شده برای کاهش محتوای سدیم و در عین حال حفظ طعم مطلوب استفاده می شود. همچنین می توان از آن برای تنظیم pH محصولات غذایی استفاده کرد و به عنوان یک بافر برای ثابت نگه داشتن سطح اسیدیته عمل می کند.
علاوه بر این کاربردها، استات سدیم را می توان در برخی از فرمولاسیون های بیکینگ پودر به عنوان یک عامل خمیر کننده و در برخی از محصولات لبنی به عنوان منعقد کننده برای کمک به تشکیل کشک یافت. به طور کلی، استات سدیم نقش مهمی در صنایع غذایی به عنوان یک ماده همه‌کاره با کاربردهای عملی بسیاری دارد.
عوارض سدیم استات
بر اساس تحقیقات، عوارض جانبی زیر هنگام استفاده از سدیم استات به صورت خوراکی مشاهده شده است:
عوارض قطعی خوردن سدیم استات
- کهیر
- سرگیجه
- ناراحتی معده
- تشنج (تکان خوردن غیرقابل کنترل اندام ها)
عوارض احتمالی سدیم استات
- واکنش آلرژیک
- اسهال
عوارض جانبی
- اشتعال پذیری: قابلیت اشتعال و آتش زدن را دارد.
- تماس چشمی: این ماده می تواند باعث قرمزی چشم شود.
- تماس با پوست: باعث التهاب و قرمزی پوست می شود.
- تماس با دستگاه تنفسی: تنفس پودرها و گازها می تواند باعث سرفه، عطسه و گلودرد شود.
کمک های اولیه
- در صورت تماس با پوست، بلافاصله با آب و صابون بشویید
- برای خاموش کردن آتش در هنگام آتش سوزی از اسپری آب و پودر استفاده کنید.
- پس از استنشاق این مواد، فرد را به هوای تازه ببرید تا در آن فضا استراحت و تنفس کند.
- در صورت تماس مواد با چشم بلافاصله چشم ها را با آب فراوان به مدت 15 دقیقه شستشو دهید و سپس اقدامات درمانی انجام دهید.
بسته بندی و ذخیره سازی:
استات سدیم یا اتانوات سدیم ماده ای قابل اشتعال است و در صورت قرار گرفتن در معرض حرارت می تواند مشتعل شود. بنابراین، این ماده شیمیایی باید دور از هرگونه منبع حرارتی و در مکانی خنک، خشک و دارای تهویه مناسب نگهداری شود.
خرید سدیم استات
اسپوتا شیمی محصولات استات سدیم را در دو نوع آبدار و خشک و در دو گرید صنعتی و غذایی با بهترین کیفیت و قیمت عرضه می کند. برای ثبت سفارش و اطلاع از قیمت محصول با کارشناسان واحد فروش تماس حاصل فرمایید.