اسید فرمیک یا جوهر مورچه چیست و چه کاربردی دارد؟

اسید فرمیک یا اسید متانوئیک ساده ترین اسید کربوکسیلیک موجود است و مایعی بی رنگ، خورنده و فرار با بوی تند می باشد. این اسید که به نام جوهر مورچه نیز شناخته می شود، اولین بار با تجزیه و تحلیل بخارهای حاصل از تجمع گونه های خاصی از مورچه ها کشف شد. محصول فوق یک ماده شیمیایی ارزشمند است که در بسیاری از موارد جایگزینی آن دشوار است. خواص اسیدی و کاهندگی آن منجر به استفاده از آن در بسیاری از کاربردهای کشاورزی، دارویی، غذایی، نساجی و شیمیایی شده است.

اسید فرمیک چیست؟

اسید فرمیک (که با نام اسید متانوئیک نیز شناخته می شود) ساده ترین اسید کربوکسیلیک است. فرمول شیمیایی آن H2CO2 می باشد. این ماده یک واسطه مهم در سنتز شیمیایی است و می تواند به طور طبیعی، به ویژه در مورچه ها، یافت شود. فرمات ها استر، نمک و آنیونی هستند که از اسید فرمیک تولید می شوند. متانول برای تولید صنعتی اسید فرمیک استفاده می شود.

فرمیک اسید قوی است یا ضعیف ؟

فرمیک اسید یک اسید ضعیف است. این به این دلیل است که در محلول آبی به طور کامل تفکیک نمی‌شود و تنها بخشی از مولکول‌های آن یون هیدروژن آزاد می‌کنند. ثابت تفکیک اسید فرمیک (Ka) برابر با 1.78 x 10^-4 است که نشان دهنده ضعیف بودن این اسید است.

اسید فرمیک چه کاربردی دارد؟

حال ممکن این سوال پیش آید که کاربردهای اسید فرمیک چیست؟ در پاسخ باید گفت که اسید فرمیک در سنتز مواد شیمیایی و دارویی، افزودنی های غذایی، تولید آفت کش ها، صنایع نساجی، دباغی و تولید چرم، خوراک دام و به عنوان تنظیم کننده pH در خنثی سازی محیط های قلیایی کاربرد دارد. در ادامه، کاربردهای عمده اسید فرمیک را توضیح خواهیم داد:

خوراک دام

بیشترین کاربرد اسید فرمیک به عنوان نگهدارنده (برای جلوگیری از فساد) و ضد باکتری در خوراک دام است. افزودن مقداری از آن به علف تازه خشک شده، از فاسد شدن آن جلوگیری می کند و مواد مغذی آن را تا حد زیادی حفظ می نماید. همچنین در دامداری های بزرگ نیز جهت جلوگیری از فاسد شدن غذای زمستانی دام از این اسید استفاده می شود. ضمنا در مرغداری‌ها برای از بین بردن باکتری سالمونلا به خوراک مرغ هم اضافه می شود.

زنبورداری

شاید برای شما سوال باشد که رابطه زنبور داری و اسید فرمیک چیست؟ اسید فرمیک به دلیل خواص مختلف در میان زنبورداران محبوبیت زیادی پیدا کرده و کاربرد فراوانی دارد. امروزه زنبورداران از این ماده شیمیایی متداول برای کنترل و از بین بردن کنه های کندوی زنبور عسل، به خصوص کنه واروا استفاده می کنند. قیمت مناسب و توانایی بالای این اسید در ریشه کن کردن این نوع کنه و سایر کنه های کندو از دلایل محبوبیت آن در میان زنبورداران است. لازم به ذکر است این ماده به عسل نفوذ نمی کند و اثری در عسل نهایی به دست آمده باقی نمی گذارد.

سلول های سوختی مایع

تجزیه این ماده با حرارت یا با واکنش با اسید سولفوریک با تولید مونوکسید کربن و آب همراه است که در صورت استفاده از کاتالیزور مناسب به هیدروژن تبدیل می شود. از آنجایی که میزان هیدروژن تولید شده در این واکنش بالاست، می تواند به عنوان منبع مناسبی از هیدروژن برای سوخت های هیدروژنی مورد استفاده قرار گیرد. این سوخت های مایع به دلیل ماهیت تجدیدپذیرشان در حال توسعه در وسایل نقلیه و سایر کاربردهای صنعتی هستند.

دباغی و تولید چرم

اسید فرمیک در صنعت دباغی برای ضدعفونی کردن و خنثی کردن آهک هنگام برداشتن مو از پوست خام استفاده می شود. همچنین در رنگرزی چرم به عنوان ماده یکنواخت کننده کاربرد دارد.

صنعت نساجی

در نساجی، از اسید فرمیک برای تثبیت رنگ روی الیاف، در رنگرزی الیاف طبیعی و مصنوعی مانند پشم و نایلون و برای خنثی کردن محلول قلیایی هنگام شستشوی پارچه استفاده می شود.

صنعت غذا

سمیت این اسید کاربردی بسیار کم است، بنابراین می تواند به عنوان یک نگهدارنده (با کد E236) در صنایع غذایی مورد استفاده قرار گیرد. یکی از کاربردهای این اسید در صنایع غذایی، افزایش سرعت تخمیر در دماهای پایین است. این کاربرد اسید فرمیک از نظر اقتصادی صرفه زیادی دارد زیرا این اسید در مقادیر زیاد ارزان است. همچنین استفاده از آن ارزش غذایی محصولات را حفظ می‌کند.

پزشکی

اسید فرمیک در صنعت پزشکی نیز کاربرد فراوانی دارد. این اسید برای سنتزهای مختلف استفاده می شود. به عنوان مثال، از این اسید برای سنتز انسولین استفاده می شود.

مواد شوینده

از دیگر کاربردهای اسید فرمیک می توان به استفاده از آن در صنعت شوینده ها اشاره کرد. در واقع، اسید فرمیک در بسیاری از پاک کننده های صنعتی و همچنین پاک کننده های خانگی وجود دارد.

عطر و ادکلن

سایر کاربردهای اسید فرمیک شامل استفاده از آن به عنوان حلال در تولید عطر و ادکلن است. این ماده در صنعت تولید اسانس های مختلف نیز حضور دارد.

آیا اسید فرمیک بی خطر است؟

اسید فرمیک پس از نگهداری طولانی (در غلظت های 85%، 90%، 94%، 99%) به مونوکسید کربن و آب تجزیه می شود. با گذشت زمان، گاز می تواند تا حدی جمع شود که ممکن است منفجر شده و باعث آسیب شود. اسید فرمیک باعث تحریک چشم و بینی، گلودرد، سرفه، تنگی نفس، سردرد و سرگیجه می شود و امکان ایجاد خس خس سینه و تنگی نفس را دارد. همچنین ممکن است منجر به ناراحتی، سوختگی و زخم شود.
اسید فرمیک چگونه ساخته می شود؟ اسید فرمیک اولین بار در مورچه ها کشف شد و نام آن از کلمه لاتین Formica به معنی “مورچه” گرفته شده است. این ماده با واکنش سولفوریک اسید با سدیم فرمات، که از مونوکسید کربن و سود سوزآور (هیدروکسید سدیم) تشکیل می شود، تولید می گردد.

از کجا اسید فرمیک را به صورت عمده بخریم؟

ممکن است بتوانید مقادیر کمی از اسید فرمیک را در فروشگاه‌های مواد شیمیایی محلی یا داروخانه‌ها پیدا کنید. اما اگر به دنبال خرید عمده و با کیفیت تضمین‌شده هستید، پیشنهاد می‌کنیم با تیم فروش اسپوتا شیمی تماس بگیرید. اسپوتا شیمی با سال‌ها تجربه درخشان در زمینه تولید و واردات مواد شیمیایی، آماده ارائه خدمات به شما مشتریان گرامی است. ما در اسپوتا شیمی، اسید فرمیک را با خلوص بالا و قیمت رقابتی عرضه می‌کنیم و می‌توانیم نیازهای شما را در هر مقیاسی برآورده کنیم.